EK SAYFA – 1000-2
باب: إذا
اشترط شروطا
في البيع لا
تحل.
73. SATIM AKDİNDE HELAL OLMAYAN ŞARTLAR İLERİ SÜRMEK
حدثنا
عبد الله بن
يوسف: أخبرنا
مالك، عن هشام
بن عروة، عن
أبيه، عن
عائشة رضي
الله عنها
قالت:
جاءتني
بريرة فقالت:
كاتبت أهلي
على تسع أواق،
في كل عام
أوقية،
فأعينيني،
فقلت: إن أحب
أهلك أن أعدها
لهم، ويكون
ولاؤك لي
فعلت. فذهبت بريرة
إلى أهلها،
فقالت لهم
فأبوا عليها،
فجاءت من
عندهم ورسول
الله صلى الله
عليه وسلم جالس،
فقالت: إني قد
عرضت ذلك عليهم
فأبوا إلا أن
يكون الولاء
لهم، فسمع
النبي صلى
الله عليه
وسلم، فأخبرت
عائشة النبي
صلى الله عليه
وسلم، فقال:
(خذيها
واشترطي لهم الولاء،
فإنما الولاء
لمن أعتق).
ففعلت عائشة، ثم
قام رسول الله
صلى الله عليه
وسلم في الناس،
فحمد الله
وأثنى عليه،
ثم قال: (أما بعد،
ما بال رجال
يشترطون
شروطا ليست في
كتا بالله، ما
كان من شرط
ليس في كتاب
الله فهو باطل،
وإن كان مائة
شرط، قضاء
الله أحق،
وشرط الله
أوثق، وإنما
الولاء لمن
أعتق).
[-2168-] Aişe r.anha şöyle demiştir: Berire bana gelerek:
"Sahiplerimle her yıl bir okka ödemek üzere dokuz okka karşılığında
mükatebe akdi yaptım. Bana yardım et" dedi.
Ben: "Efendilerin kabul ederse ben bu paranın hepsini öderim.
Sonra vela hakkın da bana ait olur" dedim.
Berire, efendilerine gidip bunu söyledi. Onlar bunu kabule
yanaşmadılar. Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem otururken Berire gelerek bana: "Senin söylediğini efendilerime
söyledim. Onlar ancak vela hakkımın onlara ait olması şartıyla bunu kabul
edeceklerini söylediler" dedi.
Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem konuşulanları işitti, ben işin
ayrıntısını ona anlattım.
Hz. Nebi: "Onu satın al. Vela'nın da efendilerine ait olması
şartını kabul et. Ancak vela hakkı sadece azad edene ait olur" buyurdu.
Ben de onun Sallallahu Aleyhi ve Sellem dediğini yaptım.
Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem namazı kıldırdıktan sonra ayağa kalktı.
Allah'a hamdü senada bulundu. Daha sonra şöyle buyurdu:
"Bazılanna ne oluyor ki Allah'ın kitabında bulunmayan
şartları ileri sürüyorlar! Allah'ın kitabında bulunmayan bir şart, yüz tane de
şart ileri sürülse batıldır. Allah'ın hükmü daha layıktır, Allah'ın şartı daha
güvenilirdir. vela ancak azad edene aittir."
Mükatebe akdi:
Bir köle veya cariyenin efendilerine belirli süre içinde belirli
miktarda mal veya parayı ödemesi durumunda özgürlüğüne kavuşması için yapılan
bir sözleşmedir. )
حدثنا
عبد الله بن
يوسف: أخبرنا
مالك، عن نافع،
عن عبد الله
ابن عمر رضي
الله عنهما:
أن
عائشة أم
المؤمنين:
أرادت أن
تشتري جارية فتعتقها،
فقال أهلها:
بنيعكها على
أن ولاءها لنا،
فذكرت ذلك
لرسول الله
صلى الله عليه
وسلم، فقال:
(لا يمنعك
ذلك، فإنما
الولاء لمن
أعتق).
[-2169-] Abdullah İbn Ömer r.a. şöyle dedi: Mu'minlerin annesi Aişe r.anha
(Berire adında) bir cariye satın alarak azad etmek istedi. Cariyenin sahipleri
"vela hakkı bize ait olmak şartıyla sana satarız" dediler. Aişe
r.anha bunu Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e bildirince O şöyle buyurdu: "Bu
seni engellemesin. Vela hakkı ancak azad edene aittir. "
AÇIKLAMA: Buhari burada Berire olayı ile ilgili Hz. Aişe
ve İbn Ömer'in hadisini nakletmiştir. Öyle anlaşılıyor ki onun amacı bu
konudaki yasağın akdin fesadını gerektirdiğini belirtmektir. Şu halde
Buhari'nin "şehir dışında mal satın alma durumunda satım akdi
feshedilir" görüşü de doğrudur. Bu konuda geniş açıklama Şartlar bölümünde
gelecektir. (2735 nolu hadiste)